لیست کاملی از کلمات و اصطلاحات خودمانی و عامیانه قسمت 87

آینه‌ی دق-آینه‌ای که شخص خود را در آن عجیب و غریب می‌بیند – شخص عبوس و بدقدم
حرف دو پهلو-نگا. حرف پهلودار
بامبول در آوردن-حقه و کلک زدن

دست بالا کردن-پیش قدم شدن-آستین بالا زدن

پس کله ی کسی زدن-کسی را به کاری واداشتن
ادا اطوار(پیچ و تاب و حرکات غیرطبیعی بدن برای جلب توجه)

پَکَر-افسرده-نومید-گیج-بی دل و دماغ-بی حوصله

دختر سعدی-دختری که بیش تر در بیرون از خانه و کم تر در خانه است

آب بندی کردن-آرام آرام به کار انداختن دستگاه نو

آه نداشتن که با ناله سودا کردن(آه در بساط نداشتن)

چوب پوش کردن-با چوب پوشاندن
 

جوکی-مرتاض هندی-آدم لاغر و مردنی-آدم معتاد و مریض

ای والله گفتن-به برتری کسی بر خود اقرار کردن

 

خوشوقت شدن-شاد شدن-راضی شدن

جای کسی را خالی کردن-در جایی از کسی یاد کردن و آرزو کردن که کاش می بود

جراندن-جر دادن-پاره کردن

 

خم به ابرو نیاوردن-رنجی را تحمل کردن

رو شویی-ظرف یا دستگاهی که برای شستن دست و صورت نصب می کنند

پا جای پای کسی گذاشتن-از کسی تقلید و پی روی کردن
دشت-فروش اول کاسب-نخستین پول دریافتی کاسب

جای پا-اثر-نشانه-رد

حاج بادام-گونه ای شیرینی از آرد و بادام و شکر

دلبخواه-به اختیار-بدون رعایت رسم و قانون

 

چنگ مالی کردن-چیزی را زیاد دست مالی کردن

آب پاکی روی دست کسی ریختن-کسی را کاملن ناامید کردن

بچاپ بچاپ-اوج سوء استفاده و دزدی

زور زدن-فعالیت زیاد کردن-به کار بردن زور و نیرو

آتش زیر پا داشتن(بی‌قرار بودن)

 
از روی معده حرف زدن-بدون تعمق و بدون منظور چیزی گفتن
حساب کردن-پرداختن خرج

چُس افاده-افاده ی بی جا

جاگیر شدن-در جای خود ثابت شدن-قرار گرفتن

به جان هم افتادن-با یکدیکر درگیر شدن

بیشتر از کوپن حرف زدن ،-سخنان بالاتر از حد و مقام خود گفتن پا را از گلیم خود فراتر نهادن

تکیه کلام-آن چه که در موضوع اثری ندارد ولی پی در پی تکرار کنند

بوی قرمه سبزی دادن سر-با زدن حرف های خطرناک موجب خطر جانی یا دردسر خود شدن

 

 

خیر مقدم-خوش آمد
پاتی کردن-باد دادن خرمن

رفتن توی بحر چیزی یا کسی-در چیزی یا رفتار کسی دقیق شدن

زیست شناسی-دانش شناخت حیات و موجودات زنده

 
خسته و مرده-درمانده-وامانده-قدرت از دست داده

داغ کسی به دل کسی ماندن-عزادار شدن کسی به دلیل مرگ عزیزی

بی برو برگرد-بدون تردید-بی چون و چرا

بخیه زدن-آجیده کردن-دوختن شکاف جامه یا تن

بازرس-مامور بررسی و کنترل

توی روغن بودن نان کسی-رونق داشتن کار و بار کسی

 

چله بُری کردن-رفت و آمد بسیار کردن

ارباب حجت-اهل منطق

دو زاری-سکه ی دو ریالی

چشم و دل پاک-کسی که به دیده ی بد به ناموس دیگران نگاه نکند

پِهِن پا زدن-بیکاره و ولگرد بودن

بوق زدن-اعلام موافقت کردن
دَرَ ک-در کوچک-برای نشان دادن بی اعتنایی نسبت به رویدادی بد به کار می رود
دوشیدن-به ناحق و فریب از کسی پولی گرفتن
چرک و خون-چرک آلوده به خون
پینه کردن- پینه بستن

ارزانی-بخشیدن-دادن

تنگ-بسیار نزدیک-چسبیده

توی دل کسی را خالی کردن-کسی را ترساندن-ناامید کردن

تحت الشعاع قرار دادن-زیر نفوذ و تاثیر قرار دادن

تل و بل-جا به جا کردن-بالا و پایین کردن

روکش درکش کردن-ساخت و پاخت کردن

خوردن حرف-نگا. حرف را خوردن
پیه آوردن-چاق شدن

آینه‌ی بخت-آینه‌ای که داماد همراه شمعدان برای عروس می‌فرستد
بز بگیر-کسی که همیشه به دنبال جنس ارزان یا معاملات پر سود است

پی آتش آمدن-زیاد نماندن-زود برگشتن

تنگ کلاغ پر-نزدیکی های صبح

 

به راست راست-فرمان نظامی برای گردش به راست

بند و بساط-اسباب مختصر زندگی

بازداشتگاه-زندان موقت

چرخ کار-کسی که با چرخ خیاطی کار و زندگی می کند

بی تخم و ترکه-بی فرزند-بی نسل

از حساب پرت بودن-در اشتباه بودن

دو سره بار کردن-از دو جا سود بردن-دو لپی خوردن

آفت(زن عشوه‌گر و فتنه‌انگیز)

 

تلکه بندی-چیزی سرهم بندی شده و آسیب پذیر

روده درازی کردن-پر حرفی کردن-وراجی کردن

ایراد بنی‌اسرائیلی-بهانه‎های بی‌خود و بی‌جهت

پینه بستن-سخت شدن پوست کف دست و پا

پابند شدن-دلبستگی پیدا کردن-به چیزی یا کسی گرفتار شدن

جیگر-نگا. جگر-خطابی میان دوستان صمیمی به معنی عزیزم-عزیز دلم

از بی‌کاری مگس پراندن-بی‌کار و بدون سرگرمی ماندن

چارک-یک چهارم

چرکو-آدم کثیف
چوب بندی-داربست

 

 

پا سوخت-پا بد-بد شانس
بستن کسی به دم خود-همیشه کسی را همراه داشتن

زبانی-شفاهی

چرند اندر چرند-پرت و پلا

آمدیم (و) . . .(فرض کنیم که)

ریشه داشتن-سابقه ی خوب داشتن-محکم بودن

افتادن به گردن کسی(به کسی تحمیل شدن)

 

افتادن توی پوست کسی(کسی را وسوسه کرد)

با دست و پا-آدم زرنگ

 
خیابان گز کردن-ول گشتن

خر و پف-نگا. خرناس

دعوا-مشاجره-نزاع-بازخواست و سرزنش

رقص شتری-رقصی که از روی قاعده نباشد-حرکات نابهنجار

چیزی را در کوزه گذاشتن و آبش را خوردن-بی ارزش و اعتبار اعلام کردن چیزی

آبدست(ماهر، استاد)

 
بد هوا-کسی که به خیال های بلند تر از حد و حق خود افتاده باشد

پر نفس-پر چانه-پر حرف-کسی که در دویدن نفسش دیر تنگ شود

آدم چوبی-بی‌عرضه و دست‌وپاچلفتی

پای چیزی ایستادن-از چیزی دفاع کردن

خانم-زن بدکاره-هرزه
تریاکی-معتاد به تریاک

در آوردن تقلید-ادای کسی را در آوردن-مسخره کردن

اجاق‌کور-نازا-بی فرزند

چار چشم-کسی مه عینک می زند

بغض کردن-متاثر و غمگین شدن و به خود فرو رفتن

مال دنیا

پشت پا-فنی از کشتی برای انداختن حریف

رنگ انداختن-رنگ دلخواه را پیدا کردن

خاطر خواه-عاشق-دل باخته

در آمدن از آب-نتیجه دادن-تربیت شدن-روشن شدن حقیقت

حق کسی بودن-سزاوار و مستحق چیزی بودن

دک و دنده-بالا تنه

دخیل بستن-بستن پارچه ای به ضریح یا سقاخانه به نیت برآمدن حاجتی

حساب باز کردن-افتتاح حساب بانکی

انگشت بر چشم نهادن-پذیرفتن-مسلم دانستن

راست و ریس-موانع و معایب

در رفتن پاتیل کسی-تاب نیاوردن-ناتوان شدن

الدنگ(بیکاره، مفتخور، بی‌غیرت)
بای دادن-رشوه دادن-باج دادن
دست کسی را بند کردن-به کاری گماشتن

زیر غربالی-دانه هایی که به مرغ و پرنده می دهند

تنگ دل کسی نشستن-بسیار نزدیک کسی نشستن-از کسی جدا نشدن

جرینگ-صدای سکه های پول

حاشیه بندی-گل کاری کردن در باغچه-مرز بندی

 

پَر جبرئیل-چیز کمیاب و نادر-پول

خود را به آب و آتش زدن-به هر وسیله ای متوسل شدن-هر خطری را استقبال کردن

 

پا شدن-از جا برخاستن

باد گلو زدن-آروغ زدن

تو پای کسی پیچیدن-مزاحم کسی شدن

 

تپه ماهور-زمین ناهموار

خایه ی چپ کسی بودن-به تمسخر: نزد کسی اعتبار و احترام داشتن

پیاده شو با هم بریم-این قدر تند نرو
 

دبیرستان-آموزشگاه برای دریافت دیپلم متوسطه
چشم و دل دویدن-چشم چرانی کردن-هوس رانی کردن

چراغان-جشن و سرور پر چراغ

 
از یک قماش بودن(سر و ته یک کرباس بودن)

بند و بست-ساخت و پاخت-توطئه

چس خور-آدم خسیس-بخیل

چروک افتادن-چین افتادن-ناصاف شدن

پشت هم انداز-حقه باز-حیله گر
خاص و خرجی-ممتاز و معمولی

تریت- تلیت

آتشی شدن(از کوره در رفتن)
تلکه کردن-پول یا چیزی را به زور-چاپلوسی و یا فریب از کسی گرفتن

خایه دار-با جرات-شجاع

برادر اندر-برادر ناتنی-نا برادری

تیر به تاریکی انداختن-بدون تامل اقدام به کاری کردن

پاپوش درست کردن-پرونده درست کردن- توطئه کردن

درگیر شدن-گرفتار شدن-دچار آمدن-برخورد کردن
چم کسی را گرفتن-دل کسی را به دست آوردن

به جوش آوردن خون کسی-کسی را به اوج عصبانیت رساندن

جواب کردن-به کار کسی پایان دادن-از کار اخراج کردن

خود را خوردن-رنج بردن

چارقد قالبی-نوعی چارقد که آن را آهار می زدند تا راست و منظم بایستد

پا بر چین رفتن-آهسته و آرام با نوک پا رفتن

در آمدن از آب-نتیجه دادن-تربیت شدن-روشن شدن حقیقت

 
حقوق بگیر کس-ی که ماهانه دستمزد می گیرد

دست آویز-بهانه-مستمسک-عذر

انگشت عسلی به‌دیوار کشیدن(هنگامه بر پا کردن، مردم را متوجه‌ی جایی کردن)

از خواب پریدن(بیدارشدن ناگهانی از خواب)
از خرس مویی کندن(از مردم خسیس چیزی درآوردن، هرچند ناچیز باشد)
بی غم-بی خیال-لاقید-بی درد

زمین گیر-کسی که به سبب بیماری یا پیری نتواند از جای خود برخیزد

تازه داماد-پسری که تازه ازدواج کرده است
بزن بهادر-اهل دعوا و مرافعه-قلچماق-پر زور

آب حیات-عشق و محبت-دهان معشوق

رک گو-کسی که صریح و بی پروا حرف می زند

دو قورت و نیمش باقی بودن-با وجود بهره بردن فراوان هنوز ناسپاس بودن

چشم چیدن-چشم زخم را دفع کردن

آی زکی(در مقام ریشخند و تحقیر گفته می‌شود)

انسان-آدم خوب و پایبند به اصول اخلاقی

پس دیدن هوا-اوضاع را نامساعد دیدن-احساس خطر کردن

آواز کوچه‌باغی(آوازی که جاهل‌ها می‌ خوانند و یکی از گوشه‌های دستگاه شور است)

خلاص-خارج از دنده بودن موتور

بُراق-خشمگین-عصبانی

با خدا-خداشناس-مومن

خرید خدمت-فروختن خدمت کارمند به اداره-پرداخت پول برای نرفتن به خدمت سربازی
پشته کردن-روی هم انباشتن
پاپوش دوختن-سخت حیله گر بودن

آمادگی و شوق بسیار برای کاری داشتن
 

چیز خور شدن-مسموم شدن

جان جانی-صمیمی-یکدل

 

پل کسی آن سر آب بودن-کار کسی بسیار خراب بودن

زبان تر کردن-سخن گفتن
رفتن و کشک خود را ساییدن-پی کار خود رفتن و فکری به حال خود کردن
جناغ-استخوان جلو سینه ی مرغ

حرف پوچ-سخن بی معنی

 

زَوال-مست مست-لول

به چپ چپ-فرمان نظامی برای گردش به چپ

چای قندپهلو-نگا. چای دیشلمه

آب در هاون کوفتن-کار بی‌هوده کردن

به مفت نیارزیدن-هیچ ارزشی نداشتن

حلیم روغن خوردن-کنایه از تشنگی بسیار داشتن

پیش پیشکی-از پیش

ربغ رحمت را سر کشیدن-مردن

چهار دستی-فراوانی
جاکن کردن-به حرکت درآوردن-کسی را از مقامی دور کردن

جغ جغ-صدای به هم خوردن چند چیز-صدای همهمه

دنیا پسند-آن چه که همه بپسندند

تراشیده شدن-لاغر شدن

پشت گوش فراخ-تنبل-اهل مسامحه و کوتاهی

آن سرش ناپیدا بودن-برای نشان دادن حد کمال و مبالغه به‌کار می‌رود

پیش کرایه-کرایه ای که در مبدا پرداخت می شود

تُک زبانی حرف زدن-لکنت داشتن-گرفتگی زبان داشتن

 

از ریش کسی دست برداشتن-کسی را به حال خود گذاشتن

آمدن-آغاز به کاری کردن

خط دادن-سرمشق دادن-فکر کسی را هدایت کردن

خرج کردن-هزینه کردن-صرف کردن

اجابت کردن معده-قضای حاجت

رایانه-کامپیوتر

از بر بودن-مطلبی را در حافظه داشتن

رنگ کردن کسی-گول زدن-فریب دادن کسی

خودفروش-فاحشه-خائن

برگ زدن-حقه زدن-سر کسی کلاه گذاشتن-تقلب کردن

خوش ظاهر-دارای ظاهر آراسته-کنایه از بدجنس

 

دور اندیش-پایان نگر-پیش بین-عاقبت اندیش

 

تیز بزی-فورن-بی درنگ

 

جفت بودن-در جای خود قرار داشتن

بارانداز-جای پیاده کردن بار

آب شدن قند توی دل-لذت بسیار بردن

ته کیسه-آن چه که پس از دادن خرج ها در ته جیب و کیسه به جا می ماند

دود شدن و به هوا رفتن-گم و ناپدید شدن-آب شدن و به زمین فرو رفتن-محو و نابود شدن

زیر بار رفتن-قانع شدن-تحمل کردن

خوردن چیزی به چیزی-جور بودن چیزی با چیزی

پلاس-اثاث مختصر منزل
آفتاب برِ دیوار آمدن(به پایان آمدن عمر)

از بام خواندن و از در راندن(خواستن و به بی‌میلی تظاهر کردن)
چاله سیلابی-نگا. چاله خر کشی
تفنگ ته پر ت-فنگی که با فشنگ شلیک می کند

پوشالی-بی ارزش- بی مصرف

دوش فنگ-نهادن قنداق تفنگ در کف دست و لوله ی آن بر دوش

رستم در حمام-درشت اندام و پهلوان نما

خال زدن-پیدا شدن خال در جایی از بدن یا لکه در چیزی-خال کوبی کردن
اهل دود-سیگاری

خشکه-مزد نقدی بدون غذا و لباس-غذای بدون پخت-لباس بدون دوخت

دست بلند کردن-بالا بردن دست به نشانه ی آمادگی پاسخ گویی-اعلام رای و نظر

خوش دست-خوش پنجه-خوش نواز-آن که در بازی شانس می آوزد

دود گرفته-بوی دود گرفته-دودآلود-دود زده

خس و خاش-آشغال-خس و خاشاک

خایه مال-چاپلوس-متملق-دستمال به دست

پشه کوره-پشه ی ریز

خشتک دراندن-نگا. خشتک پاره کردن
دَمکنی-پارچه ای کلفت که برای جلوگیری از بیرون رفت بخار و دم کشیدن برنج یا چای بر روی دیگ یا قوری می گذارند

پت و پهن-دارای پهنای بیش از حد-کت و کلفت-گل و گشاد

زمزمه کردن-زیر لب خواندن-ترنم کردن

حیاط خلوت-حیاط کوچکی در جلو یا پشت خانه

پالان کسی کج بودن-پاکدامن نبودن-ناپارسا بودن

 

 

اُق زدن-بالا آوردن

دیوان بلخ-جای بی انصافی و ستم رانی
از نافِ جایی آمدن-کاری را به‌خوبی اهل جایی انجام دادن

خراب شدن بر سر کسی-نزد کسی بار و بندیل گشادن و ماندن

دمدمی مزاج-دمدمی

جان به لب رسیدن-به ستوه آمدن-طاقت از دست دادن

 
خِرخِره-حلق-حلقوم

خشک-بدون انعطاف-بی عاطفه-خشن

به کسی رو دست زدن-به کسی حقه زدن-کسی را فریب دادن

آب‌تنی(شناکردن (بیشتر به قصد تفریح و بازی))

 
چادر چاقچور-لباس بیرون رفتن زن با حجاب ایرانی در گذشته
 

راه انداختن-به حرکت انداختن-به کار کردن واداشتن

حساب کسی با کرام الکاتبین بودن-گرفتار وضعی شدن که فقط خدا می تواند آدم را نجات دهد

دم-هنگام

زوار در رفتن-بند و بست چیزی خراب شدن-از شدن خستگی یا پیری از کار افتادن

آشغالی(سپور)

بی فک و فامیل-بی کس و کار

دلِی دلِی-حاشا-انکار
چروک افتادن-چین افتادن-ناصاف شدن

 

جمع و جور-منظم و مرتب

اجاق کسی کور بودن-نازا بودن-بی فرزند بودن
حمله ور شدن-یورش بردن

به خورد چیزی دادن-نفوذ دادن-وارد کردن
خالچه و میخچه گذاشتن-شاخ و برگ دادن-شرح و تفصیل بیش از اندازه دادن

به درد خوردن-مفید بودن-به کاری آمدن

تجدید شدن-قبول نشدن در پایان سال تحصیلی و تکرار برخی از درس ها در شهریور ماه

خرد نکردن تره برای کسی-کم ترین اهمیتی برای کسی قایل نشدن

 

 

آخرین تیر ترکش(آخرین تدبیر)

پای چیزی را جور کردن-وسیله ی انجام کاری را فراهم کردن

چراغ روشن کردن-ارزان کردن جنس

با خدا-خداشناس-مومن

بوق سحر-نزدیک صبح-سحرگاهان
انگشت بر چشم نهادن-پذیرفتن-مسلم دانستن

آستین‌سرخود-هر چیزی که وسیله‌ی کاربردش همراهش است

 
پدر مادر دار-نجیب-اصیل-آبرومند و خوب

از بن ناخن-ذخیره-بندگی-اطاعت

خاتم کاری-نشاندن استخوان در چوب برای نقش و نگار دادن

پر و پاچه ی کسی را گرفتن-بر کسی خشم گرفتن-به کسی دشنام دادن
خود را به نفهمی زدن-تظاهر به نفهمیدن کردن

حسرت-آرزوی سخت-خواهش بزرگ

به همین نزدیکی-به همین زودی-بزودی

خون جگر خوردن-رنج بسیار کشیدن-غم فراوان خوردن

چشم وزغ-نگا. چشم ورقلمبیده

بازرسی-بررسی و کنترل

آشیخ روباه(آب‌زیرکاه، مکار)
خرس گنده-برای تحقیر به کسانی که اداهای خارج از سن خود در می آورند گفته می شود
چال-گودی-حفره

چپه-کجی به یک سمت

آرد خود را بیختن و الک را آویختن(کسی که وظایف زندگی‌اش را انجام داده و دیگر توقعی از او نیست)

بی نمک-نچسب-لوس-ننر-بد ریخت-بدون ملاحت

چاتمه-چند تفنگ که یه صورت ضربدر به هم تکیه داده اند

آدم بی‌معنی-آدم بی‌خود

بر ملا شدن-آشکار گشتن

دل پَر زدن-بسیار مشتاق بودن

 

رکاب دادن-راهی جایی شدن

خان خانم ها-محترم ترین خانم ها-بیش تر به دختر بچه گفته می شود

بچه باز-مردی که به پسربچگان تمایل جنسی دارد
پنج زاری-سکه ی پنج ریالی-پنج هزاری

اشک تمساح(گریه ی دروغین)

 

دلگرمی-اطمینان خاطر-امیدواری
اگر و مگر کردن(شرط و بهانه آوردن)

بی ریش-ناجوانمرد-نامرد

خرده خر-کسی که آذوقه ی خانه را روز به روز می خرد نه یکجا

روده درازی-پرحرفی-وراجی

خرج برداشتن-پول لازم داشتن

به دل گرفتن-رنجیده خاطر شدن

خال زدن-پیدا شدن خال در جایی از بدن یا لکه در چیزی-خال کوبی کردن

گذری(دیدار کوتاه، سرپایی)
پس افتادن-عقب افتادن اجاره و مانند آن-بهم خوردن حال کسی در نتیجه ی ترس

درقی-صدای افتادن چیزی بر زمین یا کوفتن چیزی به چیزی

 
از این گوش گرفتن و از آن گوش در کردن-ظاهرن به حرفی گوش دادن ولی به آن عمل نکردن

خیت شدن-شرمنده شدن-کنفت شدن-بور شدن

تو دلی-بره ای که هنوز زاده نشده و آن را از شکم مادرش درآورند
پرت و پلا-تار و مار-پراکنده-بی معنی-مزخرف

التفاتی(داده شده، مرحمتی، اعطا شده)
انگشت زدن-انگشت در چیزی فرو بردن-امضاء کردن با اثر انگشت