بهترین مجموعه اصطلاحات کوچه بازاری مردم ایران قسمت 419

آتش به مال خود زدن-کالایی را بسیار ارزان فروختن

 

از آب گل آلود ماهی گرفتن(از اوضاع درهم و آشفته بهره گرفتن)

کسی را اذیت و آزار کردن

تو سری زدن-تحمیل عقیده با دشنام و اهانت

ذوق کردن-خوش حال شدن-شاد شدن

چشم نازک کردن-ناز و افاده کردن

دل پَر زدن-بسیار مشتاق بودن

دُم عَلم کردن-اظهار وجود کردن-حالت تعرض به خود گرفتن

بغداد کسی را آباد کردن-شکم گرسنه ی کسی را سیر کردن

در زدن-کوبیدن در خانه

به دل چسبیدن-مطبوع و گوارا بودن

چیز به هم بافتن-راست و دروغ سر هم کردن

 
آفتاب از کدام طرف در آمده؟-چه عجب از این طرف‌ها؟!

تیز کردن گوش-دقت کردن برای درست شنیدن سخنی مهم
رد کردن-برگردانیدن-پس دادن-رفوزه کردن-از سر باز کردن-پنهانی دادن-پنهانی عبور دادن
آواز دهل-چیزی که تنها سخن‌گفتن درباره‌ی آن جالب است-نه خودش = چیزی که از آن سخن زیاد می‌گویند اما واقعیت آنچنانی ندارد

پدر سوختگی-بد سرشتی-زرنگی-رندی

دَمَغ-افسرده-ناراحت-خیت

زیگزاک رفتن-به چپ و راست پیچیدن-مستقیم نرفتن

چشم کسی چهارتا شدن-سخت تعجب کردن-انتظار شدید برد

حاشیه بندی-گل کاری کردن در باغچه-مرز بندی

حسن سینه-چاک کسی که به سر و وضع خود توجه نمی کند

جِر خوردگی-بریدگی-پارگی

 

جسته جسته-یواش یواش-کم کم-به تدریج

زخم و زیلی-خونین و مالین-پر زخم
جا به جا-فورن-کسی که از جایی به جایی منتقل شود
حساب ماست بندان یزد-حساب ساختگی

بر و بیا داشتن-رفت و آمد بسیار داشتن-دم و دستگاه داشتن

بغض کردن-متاثر و غمگین شدن و به خود فرو رفتن

تاکسی تلفنی-نوعی تاکسی که تلفنی درخواست می شود

دستگیره-وسیله ی باز و بسته کردن در و پنجره-کهنه ای در آشپزخانه برای برداشتن دیگ از روی اجاق

 
 

تا-لنگه-همتا

بی در و پیکر-ولنگ و واز-بی حساب و کتاب-بی نظم و قاعده

جل و پلاس-اثاثیه ی ناچیز و کم بها

دان دان بیرون زدن-ظاهر شدن دانه ها بر پوست

آفتابِ پس دیوار(شامگاه)

دُم کسی را توی بشقاب گذاشتن-به طنز کسی را محترم شمردن

چای خوری-وسایل چای خوری-سرویس چای خوری

دندان عاریه-دندان مصنوعی
اسباب زحمت(کسی یا چیزی که موجب دردسر و آزار شود)

دو پشته-دو ردیفه-دو ترکه

به کسی رفتن-به کسی شباهت داشتن

دستی دستی-به دست خود-آگاهانه-عمدی

جریحه دار کردن-زخمی کردن-رنجاندن-دل شکستن

 

دستی پز-نانوایی که در خانه نان می پزد

زبان درازی کردن-با گستاخی و بی ادبی خارج از حد خود سخن گفتن

زر اومدی قرمه سبزی-سخنی توهین آمیز برای کسی که به قهر می رود یا تهدید به رفتن می کند

تحت الشعاع بودن-زیر نفوذ و تاثیر دیگری بودن

چار چشم-کسی مه عینک می زند

چای دان-جای نگهداشتن چای خشک
از این حَسن تا آن حَسن صد گز رسن-در باره‌ی دو چیز گویند که ظاهری یکسان و بهایی بسیار متفاوت دارند

جز زدن-ناله و زاری کردن

پس گوش انداختن-مسامحه کردن-به تاخیر انداختن

آب شدن و به زمین فرو رفتن-دود شدن و به آسمان رفتن
با کله-دانا-چیز فهم-خردمند

برگ برنده-ورقی که با آن بتوان بازی را برد-وسیله ی اثر بخش

اینجانب-تعبیر گوینده یا نویسنده از خود
آب پاکی روی دست کسی ریختن-کسی را کاملن ناامید کردن

خرد و خمیر-نگا. خرد و خاکشیر-له و لورده
دلگرمی-اطمینان خاطر-امیدواری

جیره ی کسی را روی یخ نوشتن و جلو آفتاب گذاشتن-با کسی دشمنی کردن

به جوش آوردن خون کسی-کسی را به اوج عصبانیت رساندن

دو پا داشتن، دو پا هم قرض کردن-به چابکی گریختن

به تر تر افتادن-اسهال گرفتن-دچار شکم روش شدن

 

 

آوار شدن سر کسی(بی‌خبر نزد کسی در آمدن)

اشک کوه-یاقوت-لعل

برآورد-تخمین
پَتَه-کاغذ مقوایی-مهره ی فلزی به جای پول-ژتون

برگ برنده-ورقی که با آن بتوان بازی را برد-وسیله ی اثر بخش

آش نذری(آشی که به نیت برآورده شدن دعایی بپزند)

از دماغ فیل افتادن(بسیار متکبر و خودبین بودن)

برآمده-بزرگ شده-ورم کرده
پیاز خرد نکردن به ریش کسی-از کسی ترسی نداشتن-به کسی اعتنایی نداشتن

افتادن بچه(سقط شدن جنین)

در پسی ماندن-عقب ماندن-موفق نشدن
تر و خشک کردن-رسیدگی کردن-پرستاری کردن

تُف به دهن-حیرت زده

زو کشیدن-اصطلاحی از بازی الک دولک که بازنده باید بدون تازه کردن نفس یدود

از دولت سر-به لطف کسی-از برکت وجود کسی

الانه-همین حالا-هم اکنون

چنته-خورجین چرمی-فکر-سینه
زیپو-بی رنگ و رو-بی رمق-رقیق و بی مزه

جملگی-تمامن-سراسر

 

بی هوا-ناگهان-غفلتا-نا غافل-یک مرتبه

رفتن آن جا که عرب نی انداخت-به جای دور و بی بازگشت رفتن-به وضع ناجوری گرفتار شدن

 

جا آمدن حواس-به هوش آمدن

ریز بینی-نکته سنجی-دقت

با محبت-زود جوش و مهربان

آه از نهاد کسی برآمدن(نهایت تاسف به کسی دست دادن)

زار-نا به سامان-خراب-بد

خوش خیالی-خوش دلی-بی خیالی

تخم دو زرده کردن-کاری بزرگ انجام دادن

پَر دادن-دل و جرات دادن-مفت و مسلم از دست دادن

خربازار-شلوغ بازار-بی حساب و کتاب

آفتابه گرفتن(آفتابه برداشتن)

 

زرد بودن اوضاع-خراب بودن اوضاع

پیس-کسی که پوستش با لکه هایی دو رنگ می شود

ترقه فرنگی-بچه ی شرور
جیغ و داد-داد و فریاد

دل کسی خون بودن-سخت رنجیده بودن-بسیار اندوهناک بودن

پرت گفتن-حرف بی معنی زدن

 

چگور پگوری-خوشگل-جذاب

تاخت زدن-عوض کردن چیزی با چیزی

پخمه-بی عرضه-خجالتی-ترسو

 
درگیری-گرفتاری-نزاع-جنگ
حرف توی دهن کسی خشک شدن-از سخن گفتن باز ماندن
احدالناس(کسی، فردی)

چای قندپهلو-نگا. چای دیشلمه

جای کلاه سر آوردن-آن قدر ضعیف کش بودن که که اگر از او کلاه کسی را بخواهند سر او را به درگاه برد

از گل نازک‌تر به کسی نگفتن-با کسی سخت مهربان و پرمحبت رفتار کردن

دیگ به سر-لو لو
درس گرفتن-پند آموختن-عبرت گرفتن
اسیر خاک-مرده-تن‌پرور
اوا خواهر(مرد زن‌نما، مردی که علائق زنانه دارد)

از دل و دماغ افتادن-شور و نشاط خود را از دست دادن-بی‌حوصله شدن

جا به جا-فورن-کسی که از جایی به جایی منتقل شود

تک و تو-توان و قدرت-شتاب

چوب زیر دم کردن-تحریک کردن

تلیت-نان خیسانده در غذای آبکی

آهنگ ریپ‌دار-آهنگی که یک ضرب آن کم باشد

 

از چشم کسی دیدن(کسی را مسئول چیزی دانستن)

 

از دندۀ چپ پا شدن-سخت عبوس و کم‌حوصله بودن

 

از چشم افتادن(مورد بی مهری قرار گرفتن ، بی‌اعتبار شدن)
پس افت-حقوق هنوز پرداخت نشده

چاخان کردن-دروغ گغتن-چُسی آمدن

خود را خوردن-رنج بردن

بلا تکلیف-کاری که معلوم نیست چه باید بشود-کسی که نمی داند چه باید بکند
هرماری-ز خوردنی یا نوشیدنی تلخ-کار سخت و دشوار

 
افسارگسیخته(سرکش)

آدم‌قحطی(کمیابی آدم های کارآمد)
زیر چیزی زدن-حاشا کردن-انکار کردن
در هم و بر هم-آشفته-پریشان-آمیخته

چانه در چانه ی کسی گذاشتن-هم صحبت شدن-بحث و جدل کردن

 

زیر جامه-زیر شلواری

آب از سر گذشتن(کار از چاره و تدبیر گذشتن)

دنیا پسند-آن چه که همه بپسندند

پر به پر کسی دادن- بال به بال کسی دادن

چشم را بستن و دهان را باز کردن-با بی شرمی دشنام دادن
بی فکر-لاابالی-بی قید

حساب بالا آوردن-بدهکار شدن

آفتاب گرفتن-زیر آفتاب خوابیدن

جَرّ-کشمکش دعوا

 
اخم و تخم(ترش‌رویی، کج‌خلقی)

چشتان بالا-بالا و پایین کردن بچه و قربان صدقه ی او رفتن

دایه-زن شیر دهنده-قابله-پرستار بچه

رستم در حمام-درشت اندام و پهلوان نما

چانه در چانه ی کسی گذاشتن-هم صحبت شدن-بحث و جدل کردن

زیر کاسه نیم کاسه داشتن-مکر و حیله ای در کار داشتن

 

آینه‌ی زانو(برآمدگی زانو)

 

خشخاشی-نان خشخاش زده

چهار چشمی پاییدن-با دقت مواظب بودن

الحق(به‌راستی، حقیقتن)

دستی به سر و صورت کشیدن-خود را مرتب کردن-آرایش کردن

دست کسی را توی پوست گردو گذاشتن-کسی را گرفتار مشکل و سختی کردن

رد زدن-رد پای کسی را گرفتن-نشان به جایی بردن
بر وفق-مطابق-موافق

از کسی رودست خوردن(از کسی فریب خوردن)

جاصابونی-ظرفی که صابون را در آن می گذارند

زیر دندان کسی مزه کردن-از چیزی خوش آمدن-خواهان تکرار چیزی بودن

خشکه پلو-کته

خودفروشی کردن-فاخشگی کردن-خیانت کردن

از کسی کشیدن(از کسی رنج کشیدن)

چله بُران-جشن حمام رفتن زن پس از گذشت چهل روز از زاییدن

به عرصه رسیدن-به سن پختگی رسیدن-بزرگ شدن

آب آتش مزاج(می سرخ)

ز ِق ز ِق-گریه ی بریده بریده ی بچه

پَرِ قیچی-پادو-کارگزار-طرفدار پر و پا قرص
آسمان (و) ریسمان به هم بافتن(حرف‌های بی‌ سروته و بی‌ربط زدن)

گذری(دیدار کوتاه، سرپایی)
زمین را به آسمان دوختن-گزافه گویی کردن-دروغ های شاخ دار گفتن

 

خرج در رفته-خالص-ارزش پس از کسر مخارج لازم

روی کسی را به زمین انداختن-درخواست کسی را رد کردن

پَرسه زدن-همه جا را گشتن-ولگردی کردن
 

آقا چسونه-آدم حقیر و بی ارزش
جا افتادن-سر جای خود آمدن
درجه-تب سنج-مرتبه ی نظامی
دست به دامان کسی شدن-به کسی پناه آوردن-به کسی متوسل شدن

آیه آمدن(سوگند یاد کردن، به قرآن سوگند خوردن)

چنگلوک-مچاله شده-درهم و برهم-بی قواره

چاروادار-کسی که چهار پا را کرایه می دهد-آدم بی اصل و بی تربیت

تو نخ کسی یا چیزی بودن یا رفتن-کسی یا چیزی را پاییدن و زیر نظر داشتن

جیک و بیک-دو روی قاپ-دوستی صمیمی

دروغ دون-مطالب نادرست و سراسر دروغ

از کیسه شدن-هدر شدن-ضرر کردن

چپ چُس-اصطلاحی تحقیرآمیز برای خطاب

دستی پز-نانوایی که در خانه نان می پزد

خرناس-نگا. خُرخُر
 

دل دل را خوردن-عجله داشتن-بی تاب بودن

خام طمع-پر طمع و حریص-پر توقع

بوق سحر-نزدیک صبح-سحرگاهان

اروای ننه‌ات-ارواح بابات

از زیر بته عمل آمدن(خانواده و اصل و نسبی نداشتن)

اَنف کسی معیوب بودن(ابله بودن، خل بودن)

دنده نهادن-قبول کردن-رغبت کردن

جنس بد بیخ ریش صاحبش-کالای بد به فروشنده اش باز می گردد

 

اشکال‌تراشی(ایرادگیری، گره در کار اندازی)

چلک بازی-بازی الک دولک

بنا را بر چیزی گذاشتن-قرار را بر چیزی گذاشتن-چیزی را ماخذ گذاشتن

اهل حال(دوستدار تفریح و خوش‌گذرانی)

ابرو تابیدن-گره بر ابرو افکندن
در پوست کسی رفتن-سخت مزاحم کسی شدن-از کسی بد گفتن

تکلیف شدن-به سن بلوغ رسیدن

 

آش پختن برای کسی-کسی را برای آزار کسی برانگیختن-برای کسی توطئه‌ای ترتیب دادن
راه حل آسپرینی-راه حل موقت و غیر اصولی
آفتاب‌رو(جایی که آفتاب بر آن بتابد)
تِلِک و تُلُک-کار مختصر و محقری داشتن

پرت شدن-دور افتادن از مطلب
 

بلغور کردن-سر هم ردیف کردن-حرف های قلمبه زدن-شکسته و نامفهوم حرف زدن

آلت دست کسی شدن-مورد سوء استفاده قرار گرفتن

 

پس انداختن-جمع کردن پول-بچه به دنیا آوردن-به عقب انداختن

 

الانه(همین حالا، هم اکنون)

دار و ندار-کل دارایی-تمام هستی
پیش کنار-بیضه-خایه
آسمان تا زمین(تفاوت بسیار)

خونی-قاتل-دشمن سخت-مخالف شدید

به دل گرفتن-رنجیده خاطر شدن

حرف چند پهلو-سخن مبهم و دارای چند معنی

خرد و خمیر-نگا. خرد و خاکشیر-له و لورده

ردیف کردن-جور کردن-آماده کردن
دریده-وقیح-بی شرم-پر رو

چرک و خون-چرک آلوده به خون

خنِس و فنِس-گرفتاری و ناراحتی

برای هفت پشت کسی کافی بودن-از تحمل کسی خارج بودن-بسیار زیاد بودن

چوغ-چوب
بینی و بین الله-میان من و خدا-انصافا-الحق

آکله فرنگی-سیفلیس

الدرم بلدرم کردن(بد و بیراه گفتن، ناسزا گفتن)

دُهُل دریده-بی شرم-ناپارسا

تفنگ ته پر ت-فنگی که با فشنگ شلیک می کند

جو گندم-جویی که به گندم شباهت دارد-یک در میان بودن دو چیز

چرت و پرت-حرف مفت-حرف بی خود

از دهان مار بیرون آمدن(هیچ کجی در کسی نبودن، راست بودن)
آینه‌ی دق-آینه‌ای که شخص خود را در آن عجیب و غریب می‌بیند – شخص عبوس و بدقدم

چاچول باز-حقه باز-شیاد
آتش به گور کسی باریدن-پس از مرگ دچار عذاب شدن

 

دردسر دادن-ایجاد مزاحمت کردن-با پر حرفی وقت کسی را گرفتن
چای کار-کشت کننده ی چای
حرامزادگی-بد ذاتی-مکر
پیشنماز-کسی که پیشاپیش دیگران نماز می خواند و دیگران به او اقتدا می کنند

زر اومدی قرمه سبزی-سخنی توهین آمیز برای کسی که به قهر می رود یا تهدید به رفتن می کند

زهره ترک کردن-سخت ترساندن-از وحشت به حال مرگ انداختن

بَزک-آرایش-چسان فسان

افطاری(خوراکی که برای گشودن روزه می‌پزند)

الف الف کردن-قاچ‌قاچ کردن

 
از زیر کار در رفتن-تن زدن و نپذیرفتن کاری-کار را جدی نگرفتن

جنسی-آن چه که به سکس مربوط باشد

زدن بر طبل بیعاری-خود را به بی دردی زدن
پرت شدن حواس-از موضوع دور افتادن

آب از گلو پایین نرفتن(غصه و ناراحتی شدید داشتن)

 

اوقات‌تلخی-ترش‌رویی-عصبانیت

استکانی زدن(می‌خوارگی اندکی کردن)

خبرکشی کردن-سخن چینی کردن

آقام که شما باشید(خدمت شما عرض کنم)

 

زیپ-نوعی بست ساخته شده از دو نوار دارای دندانه های فلزی یا پلاستیکی قابل درهم افتادن

دوبلور-دوبله کننده

خط انداختن-خراش به جا گذاشتن
چشم و دل دویدن-چشم چرانی کردن-هوس رانی کردن
برادر خواندگی-ایجاد برادری با دیگری-دوستی بسیار نزدیک و صمیمی

دم خروس در دست داشتن-بهانه داشتن

بلند بالا-قد بلند

انگشت عسلی به‌دیوار کشیدن(هنگامه بر پا کردن، مردم را متوجه‌ی جایی کردن)

خاطر جمع بودن-مطمئن بودن-یقین داشتن

خط زدن-با خط کشیدن روی چیزی آن را باطل کردن

ابرو پاچه‌بزی-دارای ابروی پهن و پرمو-ابرو قجری

باخت-آنچه باخته باشند-زیان

تو دهنی-ضربه ای که به دهان کسی بزنند-سخنی درشت در پاسخ کسی

خبرکش-سخن چین

 
از شیر گرفتن(به دوره‌ی نوزادی پایان دادن)

بی خیال بودن-اهمیت ندادن-نگران نبودن

آب شدن-شرمنده شدن-رفتن آبرو-به فروش رفتن کالا
زیر کاسه نیم کاسه بودن-در کاری رازی پنهان بودن-مکر و حیله ای در کار بودن

دسته گل به آب دادن-کاری به خطا انجام دادن

خورد رفتن-از بین رفتن قسمت اضافی در خیاطی-جذب شدن و حل شدن در چیزی

خود را گرفتن-فخر فروختن-کبر و نخوت نشان دادن

پر و پا دادن-اتفاق خوبی افتادن

تخم دو زرده کردن-کاری بزرگ انجام دادن

دست کسی را توی پوست گردو گذاشتن-کسی را گرفتار مشکل و سختی کردن
پُر-لبریز-کامل-سیر-زیاد

اختلاط کردن(بی‌هدف از این در و آن در گفت‌وگو کردن)

 

ذات نداشتن-ذات کسی خراب بودن

پینه بستن-سخت شدن پوست کف دست و پا

 

درآوردن دلی از عزا-پس از مدت ها گرسنگی غذای مفصل و مطبوعی خوردن-به خوشی و راحتی ساعتی را گذراندن

خوشایند-مطبوع-پسندیده
ذُق زدن-بهانه گرفتن و گریه کردن-نق زدن

آیه آمدن(سوگند یاد کردن، به قرآن سوگند خوردن)

چغندر پخته-لبو

بامبول زدن-حقه سوار کردن
جواب گو-مسئول-آن چه یا آن که با امری مقابله می کند

خبر-گزارش رویداد

انگشت‌شمار(کم، معدود)

خون گرفته-آن که قتلی کرده و نگرانی آن او را از حال عادی خارج کرده است

زیر سری-بالش-متکا

در هم بودن-پریشان بودن-پکر بودن-نگران بودن

چشم سفید-گستاخ-حرف نشنو-پر رو

به جهنم-به درک-خوب شد که چنین شد-خوب است که چنین بد است

خیت کردن-شرمنده کردن-کنفت کردن-بور کردن

خروس قندی-آب نباتی به شکل خروس

دست خالی بودن-تهی دست بودن-بی چیز بودن

آدم چوبی(بی‌عرضه و دست‌وپاچلفتی)

بز گرفتن-جنس ارزان و پر سود گیر آوردن

اشک تمساح-گریه ی دروغین

دُز کردن-فروختن چیزی که پیش از آن فروخته شده بوده است

تخت و تبار-خوب و رو به راه

دله-هرزه-چشم چران-پرخور

تحویل گرفتن-به کسی احترام گذاشتن-از کسی پذیرایی کردن

دیگ و بادیه را گرو گذاشتن-بسیار تهی دست و بی چاره شدن

چاره ساز-خداوند

خُردینه-بچه ی خردسال
از دل و دماغ افتادن-شور و نشاط خود را از دست دادن-بی‌حوصله شدن

خود را باختن-دست و پای خود را گم کردن-مضطرب شدن

پیش فنگ-جلوی رو قراردادن تفنگ به طور عمودی

تته پته-لکنت زبان

دشت کردن-فروختن اولین جنس-نخستین بار پول گرفتن

دَم دادن-دل دادن-جرات دادن-گستاخ کردن

خانه زاد-نوکر-خدمت گزار

زمانه بازی کردن-با زبان بازی و چاپلوسی رفتار کردن

جل و پلاس-اثاثیه ی ناچیز و کم بها

پاشنه بلند-کفش زنانه با پاشنه های بلند
 

بغل خوابی کردن-نزدیکی کردن

 

حوصله ی کسی سر رفتن-خسته و کسل شدن-بی تاب شدن

حاتم بخشی-گشاده دستی-سخاوتمندی

 

چنگلوک-مچاله شده-درهم و برهم-بی قواره

 

خُردمُرد-شکسته و ریزه میزه

دختراندر-نادختری-دختری که از شوهر یا زن دیگری باشد

خرناس کردن-خرخر کردن در خواب

بال به بال کسی دادن-جانب کسی را گرفتن

ددم وای-وای پدرم-برای اظهار تاسف یا مزاح و شوخی گفته می شود

دوا قرمز-پرمنگنات

جگری-به رنگ جگر

بلا نسبت-دور از جانب شما

حرف کسی را با شکر بریدن-انتقاد مودبانه از کسی که سخن آدم را قطع می کند

چراغ چشمک زن-چراغی که خاموش و روشن می شود

اوراق شدن-از هم پاشیدن-از کار افتادن

انداختن باد به غبغب-تکبر کردن-قیافه گرفتن
درس خود را از بر بودن-موقعیت و وضعیت را خوب دزیافتن-به کار خود وارد بودن-بیدار و هوشیار بودن

خفگی-حالت فشردگی گلو و تنگی نفس

آفتاب‌رو(جایی که آفتاب بر آن بتابد)

دور علم کسی جمع شدن-دور کسی گردآمدن و از او پشتیبانی کردن

خرج شدن-مصرف شدن-به کار رفتن

تو تاریکی رقصیدن-بدون آگاهی کاری را کردن-بی موقع کاری را کردن
پاترس-ترساندن کودکان برای بازداشتن از کاری

آنکادر کردن(اصطلاحی در ارتش برای جمع‌کردن رختخواب)

آخرین تیر ترکش(آخرین تدبیر)
جبهه-میدان جنگ

پا پتی-پا برهنه

چشم نم نمی-کسی که چشمش آب پس نمی دهد

 

خیک کسی پر بودن-سیر بودن

دست انداز-ناهمواری راه و جاده

زیر تشکی-رشوه