لیست کامل فرهنگ لغت کوچه بازاری فارسی قسمت دهم

پایین نرفتن چیزی از گلو-از غصه غذایی نخوردن-مال حرام نخوردن

ابرو تنگ کردن(ناز و غمزه نمودن، افاده و بی‌اعتنایی کردن)
زال و زندگی-وسایل زندگی-اسباب معیشت
 

زبان بازی-چرب زبانی-لفاظی-چاپلوسی

دم خود را روی کول گذاشتن-گریختن-شکست خورده رفتن

جای کلاه سر آوردن-آن قدر ضعیف کش بودن که که اگر از او کلاه کسی را بخواهند سر او را به درگاه برد

تته پته-لکنت زبان

چاقوکشی-عربده کشی و حمله با چاقو

پیش فنگ-جلوی رو قراردادن تفنگ به طور عمودی

چاتمه-چند تفنگ که یه صورت ضربدر به هم تکیه داده اند

آجرپاره(جواب کسی که به‌جای بله می‌گوید آره)

خوب شدن-شفا یافتن-تندرست گشتن

چپو-غارت-تاراج

چاک و بست نداشتن دهان-دهان لغ بودن-رازدار نبودن

زدن زیر آواز-بی مقدمه به خواندن پرداختن

روغن مالی-روغن زدن به دستگاه

ته آواز-صدای نسبتن خوب

ابتدا به ساکن(ناگهانی، بی‌مقدمه)

چسش دادن کاری را-لفت و لعاب دادن-بیش از اندازه مهم وانمود کردن

 

خنده ی قبا سوختگی-خنده ای که برای پنهان کردن خشم و کینه می کنند

آی زکی-در مقام ریشخند و تحقیر گفته می‌شود

زیر دماغ کسی سبز شدن-ناگهان در برابر کسی حاضر شدن

برو برگرد-چون و چرا

آب مریم-شیره‌ی انگور-عصمت و طهارت

زیر بغل کسی هندوانه گذاشتن-کسی را به قصد دریافت چیزی بیش از اندازه ستودن

 

حضرت عباسی-راست و درست

 

 
 

 

خانه خرابی-بدبختی-زیان بسیار

اتصالی کردن(در یک مدار یا سیم‌های برق جریان ناخواسته روی دادن)

خوش خور-کسی که همیشه غذای خوب بخورد
 

دست آموز-تربیت شده-آموخته

این سفر-این بار

 

چله خانه-محل ریاضت کشیدن

چپ رو-تند رو

 

خر لنگ خود را به منزل رساندن-با وجود سختی کار را به پایان رساندن

پیش چشم داشتن-در برابر چشم قرار دادن

خون کسی را مکیدن-مال کسی را به تزویر غارت کردن-به کسی تعدی و ستم کردن
چشم پوشیدن از چیزی-صرف نظر کردن از چیزی

زیش ریش شدن دل-سخت ناراحت شدن-به گریه افتادن و از حال رفتن

از دماغ فیل افتادن(بسیار متکبر و خودبین بودن)

آهوی مانده گرفتن-بی‌انصافی کردن-عاجزکشی کردن

زیر جلد کسی رفتن-کسی را فریب دادن-اغفال کردن

حلال واری-نگا. خلال وار

 
خون به راه انداختن-آشوب و فتنه ی سخت به پا کردن

با کسی ندار شدن-با کسی خودمانی

پیر بی خواب-کسی که دیر یا کم بخوابد-کودک

رشته برشته-حرف های بی هوده و بی معنی

دوشیدن-به ناحق و فریب از کسی پولی گرفتن

بنا بودن-قرار بودن

چشمک زن-نگا. چراغ چشمک زن
به خاک سیاه نشستن-بدبخت و ذلیل شدن
چیزی-فاصله ای-راهی-زمانی

پشم و پیله ی کسی ریختن-ناتوان شدن کسی-از میان رفتن ابهت کسی

دلنگ و دلنگ-صدای زنگ و ناقوس
آستین‌سرخود-هر چیزی که وسیله‌ی کاربردش همراهش است

ابرو انداختن-ابرو آمدن

پاگون-سردوشی

 

خواب نامه-کتابی که در آن تعبیر خواب ها نوشته شده است
جا آمدن حواس-به هوش آمدن

 
زحمت کش-کارگر-پیشه ور

راه کشیدن چشم-خیره شدن بی اراده به جایی بدون پلک زدن

تخم چیزی را برانداختن-ریشه کن ساختن

حاج خانم-عنوان احترام آمیز برای زنان مسلمان سالمند
ابرو نازک کردن-ابرو تنگ کردن
از چیزی زدن(از مقدار چیزی کسر کردن)
افتادن به گردن کسی(به کسی تحمیل شدن)

زنگ-زمان آموزش درس یا فاصله ی میان دو درس در مدرسه

حساب حاج هادی زغالی-حساب ساختگی

جا دکمه-سوراخی که دکمه ی لباس در آن جا می گیرد

دادار دودور-عِرض و ناموس زن-آلت تناسلی مرد-هارت و پورت

بد و بیراه-ناسزا-حرف زشت-گفته ی رکیک-متلک

خاله خواهر خوانده-نگا. خاله خاک انداز

خشکه نان-نانی که بیش از اندازه در تنور مانده و خشک شده است

اهل و نا اهل-کس و ناکس-نجیب و نانجیب

 

پات-بی آبرو-بی تربیت

خون گرفته-آن که قتلی کرده و نگرانی آن او را از حال عادی خارج کرده است

بِدو-دوان دوان-کسی که بسیار می دود-سریع

افسارسرخود(خود‌رای، افسارگسیخته)

به کوری چشم کسی-بر خلاف میل کسی

بامبول زدن-حقه سوار کردن

بود و نبود-آنچه می تواند وجود داشته باشد-مال و منال-همه ی دارایی

جا آمدن حال-بهبود یافتن-سرحال آمدن

پشت چیزی گذاشتن-با پشتکار دنبال چیزی رفتن-کاری را با اراده ی محکم دنبال کردن
آی زکی-در مقام ریشخند و تحقیر گفته می‌شود

خش افتادن-خراش افتادن

حرف دو پهلو-نگا. حرف پهلودار

دنبه تاو دادن برای کسی-به کسی بی اعتنایی کردن-فخر فروختن به کسی

دلجور-همدل

آسمان به زمین آمدن-رویدادی مهم و عجیب پیش آمدن

خمیازه کشیدن-دهن دره کردن

زیر سر کسی بلند بودن-فریفته شدن به وعده های به تر-کسی که روزگار ناداری خود را فراموش کرده است

 

روی غلتک افتادن-جریان دلخواه و طبیعی را به دست آوردن-دور برداشتن و سرعت گرفتن

با ریسمان کسی به چاه رفتن-با اعتماد به کسی به کاری دست زدن

دبه کردن-دبه در آوردن

رودربایستی-ملاحظه-مراعات-شرم و حیا

پس کسی برآمدن-حریف کسی بودن

زین و یراق کردن-برای کاری آماده شدن-رفتن به جایی

این خاکدان(دنیا)

به اسم خود جا زدن-از آن خود وانمودن
جیب بر-دزدی که در جیب دیگران دست می برد

به تر تر افتادن-اسهال گرفتن-دچار شکم روش شدن

زخم و زیلی-خونین و مالین-پر زخم

زحمت دادن-اسباب زحمت شدن-کنایه از شوهر زنی بودن

پیش بودن-جلو بودن-برتری داشتن

جهل کردن-در انکار چیزی پافشاری کردن

ژلاتین-ماده ای لزج و چسبنده که آن را از گلیسیرین و قند و آب و آمونیاک می سازند
پیاز خرد نکردن به ریش کسی-از کسی ترسی نداشتن-به کسی اعتنایی نداشتن

زیر جلکی-پنهانی
خدا داده به فلانی-بختش یار بوده

پیزی-مقعد-نیروی مقاومت و پشتکار

زُل-خیره

خالچه و میخچه گذاشتن-شاخ و برگ دادن-شرح و تفصیل بیش از اندازه دادن

زمین گذاشتن سر-مردن

 

از چیزی گلی چیدن-از چیزی بهره بردن

 
زن و بچه دار-کسی که زن و فرزند دارد
خرده مالک-مالک زمین کشاورزی کوچک
 

به اسم خود جا زدن-از آن خود وانمودن
با کسی ندار شدن-با کسی خودمانی

آمد داشتن-فرخنده و میمون بودن

خوردن حرف-نگا. حرف را خوردن

رخت و پَخت-لباس ها-پوشاک

بزن-شجاع-دلاور-اهل دعوا و مرافعه

پر و بال-امکان-فرصت

چنگ مالی کردن-چیزی را زیاد دست مالی کردن

جاپیچ-جاکش-دلال محبت

اوت کردن(بیرون انداختن، بیرون کردن)
 

چس دماغ-پر افاده-پر ادعا

بی چک و چانه-بی گفت و شنود-بی کم و کاست
آخرین تیر ترکش(آخرین تدبیر)

دندان شکن-قاطع-محکم

پا گشا-نخستین دعوت خویشاوندان از عروس و داماد

 

ابنه‌ای(کسی که با شوخی‌های زشت و حرکات جلف وسیله‌ی آزار خود را فراهم می‌آورد)

 

ترکه-آدم باریک و بلند
پیشانی-بخت و اقبال-طالع

 

حساب سوخته-بدهی قدیمی
 

 

دست کسی در کار بودن-شرکت داشتن در کاری

جزاندن-آزار و اذیت کردن
تک و تا-جنب و جوش

آخش درآمدن(از درد نالیدن)

 

به محضِ-به مجرد ِ-همان وقت که

دوخت و دوز-خیاطی

زنندگی-زشتی-نفرت انگیزی
آلکلی-معتاد به الکل
درز و دوز-شکافتن و دوختن-راست و ریس کردن کار
 

پر و پاچه-پا-پاچه
آفتاب کسی به زردی رسیدن-به پایان رسیدن دوران زندگی و یا قدرت و نفوذ کسی

زیر دُم سُست-زن منحرف

به هم زدن دم و دستگاه-سر و سامان دادن-درست کردن-تشکیل دادن

جنس کسی خرده شیشه برداشتن-آب زیر کاه بودن-حقه باز بودن
دو زار-دو هزار-دو قران-دو ریال

از بن دندان(از ته دل، با میل و رغبت)

چک و چیل-لب و لوچه

اهل کاری بودن(وارد بودن در کاری)

به گند کشیدن-جایی یا کاری را خراب کردن-به لجن کشیدن-بی اعتبار کردن

رقاص خانه-دشنام گونه ای برای برخی جاها-جاهای بی حساب و کتاب و شلوغ و پلوغ

پای کسی حساب کردن-به حساب کسی گذاشتن

دخیل بستن-بستن پارچه ای به ضریح یا سقاخانه به نیت برآمدن حاجتی

 

روغن داغ-روغن گداخته

دست بده داشتن-بخشنده بودن
حرف دو نبش-نگا. حرف پهلودار

روی دست کسی ماندن-به فروش نرفتن-باد کردن

از خود در آوردن(دروغ‌پردازی کردن)

دست کم-حداقل

خیساندن-در آب فرو بردن-در آب گذاشتن-خیس کردن

رو دستی-نوعی دستکش-ضربه ی روی دست-حقه-کلک

حاجی فیروز سال نو را مژده می دهد-مردی که در روزهای آخر سال خود را سیاه کرده و با رقص و آواز مردم را به خنده و شادی واداشته و آمدن

رفته رفته-کم کم-خرد خرد-یواش یواش

ریق افتادن-ریغ افتادن

جهود ی-هودی-مقتصد

تار و تنبور-همه گونه آلات نوازندگی

آتشی شدن(از کوره در رفتن)

دانشگاه-محل آموزش دانش و فلسفه و هنر

التفاتی(داده شده، مرحمتی، اعطا شده)

 

چِرت-حرف بی معنی و نامربوط
زد و بندچی-توطئه گر-ساخت و پاخت کننده

ذات کسی خراب بودن-بد اصل و نسب بودن-اصالت نداشتن-بد جنس بودن

زبان چرب و نرم داشتن-گفتار خوشایند و فریبنده داشتن

 

برگ زدن-حقه زدن-سر کسی کلاه گذاشتن-تقلب کردن

دراز کشیدن-خوابیدن-به پشت خوابیدن-مدتی کوتاه خوابیدن

جیب کسی را خالی کردن-پول های کسی را ربودن
زیادی-اضافی-بی مصرف-خارج از حد

بار فروش-فروشنده ی میوه و خواربار در میدان

پیر پاتال-فرتوت-کهن سال

آلت فعل-وسیله‌ی انجام کار

باشگاه-محل گردهمایی گروهی برای ورزش-تفریح و از این قبیل

دار و ندار-کل دارایی-تمام هستی

تاب-کجی چشم- طاقت و تحمل
حاضر و غایب کردن-خواندن نام افراد برای تعیین حاضران و غایبان
بی بی-مادر بزرگ-زن سالخورده و محترم

خورد کردن-ریز ریز کردن-له کردن

چزاندن-ضعیفی را آزار دادن

(به زبان کودکان) زخم شدن

 

خُرخُرو-آن که در خواب بسیار خرناس می کشد

رویخی-فرنی-نوعی دسر که از نشاسته و شکر درست می کنند

از تیپ کسی بودن

دَمَغ-افسرده-ناراحت-خیت

تن نما-نازک و نشان دهنده ی تن
خم شدن-دولا شدن

پایین ریختن دل-به شدت ترسیدن-زهره ترک شدن

به دق آوردن کسی-تا سر حد بیماری روحی یا مرگ کسی را رنج دادن
تر و خشک کردن-رسیدگی کردن-پرستاری کردن

خرس گنده-برای تحقیر به کسانی که اداهای خارج از سن خود در می آورند گفته می شود

تاب دادن-سرخ کردن در روغن-پیچیدن-خم کردن

چس خوری-خست-بخل

 

دامنی-پارچه ای که با آن دامن می دوزند

آش پشت پا-آشی که در روز سوم پس از رفتن مسافر بپزند و به فقرا بدهند
جو گندم-جویی که به گندم شباهت دارد-یک در میان بودن دو چیز
آش و لاش-به‌کلی متلاشی‌شده-له‌ولورده
به گوش خر یاسین خواندن-بی اعتنایی کردن به حرف و نصیحت- از این گوش گرفتن و از آن گوش در کردن
دختر خانم-خطابی احترام آمیز برای دختران

دور کسی یا چیزی را خیط کشیدن-با کسی قطع رابطه کردن-از خیر کسی یا چیزی گذشتن

 

این خط و این نشان(عبارتی تهدیدگونه برای منع کسی از چیزی یا انجام کاری، نگویی که نگفتم.)

آبِ سیاه-نیمه کوری
زهکونی زدن-تیپا زدن-اردنگی زدن

به کسی نگفتن که بالای چشمت ابروست-به کسی که ساده ترین مطلب را نمی پذیرد یا تحمل نمی کند و زود رنج یا زود خشم است نمی توان چیزی گفت

اَکه ننه-آدم آب‌زیرکاه

بابا ماما-همه کاره ی محل-بزرگ لوطیان

زهرآب ریختن-ادرار کردن-شاشیدن

ارباب حجت-اهل منطق

اوستاکار(استادکار، ماهر و مسلط)

دعوت نامه-نامه یا کارتی با درخواست شرکت در یک مجلس یا مراسم-اعلام آمادگی برای پذیرش مهمان در یک کشور دیگر

آب آتش مزاج(می سرخ)

آبِ سیاه-نیمه کوری

 

 

از قرار(ظاهرن، آن‌طور که پیدا است)
 

جیم شدن-بدون سر و صدا فرار کردن

خانه خانه-سوراخ سوراخ-شطرنجی

از زورِ-از شدت-از بسیاری

 

 

خرج جیب-توجیبی-خرج غیر لازم

زیر بغل کسی هندوانه گذاشتن-کسی را به قصد دریافت چیزی بیش از اندازه ستودن

خاک به سر شدن-مصیبت زده شدن-داغ دیدن-از فدر و اعتبار افتادن
تو حرف کسی دویدن-حرف میان حرف آوردن-حرف کسی را قطع کردن

تت و پت کردن-شکسته سخن گفتن-لکنت پیدا کردن

از بیخ عرب بودن-یکسره منکر شدن-به‌کلی زیر چیزی زدن
حسرت به دل-آن که دیری است آرزوی چیزی را دارد

زیر سری-بالش-متکا

دست دستی-سرسری-بی هوده-سطحی
از جگر گذشتن-نامردی کردن

چاقچوری-زنی که چاقچور می پوشد-زن باحجاب

 

پز عالی جیب خالی-کسی که در عین تهیدستی افاده داشته باشد و خودش را بگیرد

پیش بُر-کسی که زود کار را پایان می دهد

خاکروبه ای-سپور-آشغالی

تنبان درآر-بی حیا-دریده

پت و پهن-دارای پهنای بیش از حد-کت و کلفت-گل و گشاد
بامبول سوار کردن- بامبول در آوردن
آستین افشاندن(رقصیدن، انکارنمودن، انعام دادن)

بلند شدن زیر سر کسی-با کسی سر و سری داشتن-تحریک شدن

زمین گیر شدن-ناتوان شدن از پیری یا بیماری
بند را آب دادن-فرصتی را از دست دادن-خود را لو دادن-رسوایی به بار آوردن
بند تنبانی-سست و رکیک-مزخرف و بی ارزش

خوش نقش و نگار-نگا. خوش نقش

توپ و تشر زدن-سخنان درشت به کسی گفتن-بر سر کسی فریاد زدن

ترکمون زده-نوعی دشنام است. توهینی برای زاییدن یا خراب کاری

بزن-شجاع-دلاور-اهل دعوا و مرافعه

پاک-به کلی-یکسره
ساییدن دندان ها به یکدیگر به هنگام خشم یا در خواب
تک و پو زدن-به هر دری زدن-با تمام درماندگی کوشیدن

ذکر گفتن-پی در پی دعا خواندن

از قلم انداختن-از یاد بردن-مورد بی‌توجهی قرار دادن

دل دار-دلیر-شجاع-معشوق

به کارخوردن-بدرد خوردن-کارآمد بودن

بُراق-خشمگین-عصبانی

جان در یک قالب-نهایت دوستی و صمیمیت
آفتابگیر(جایی که آفتاب بر آن بتابد، سایبان، چتر آفتابی)
آفتاب به آفتاب(هر روز)
حساب کشیدن-حساب خواستن
پیداش شدن- آفتابی شدن-ظاهر شدن

پشت کسی را داشتن-هوای کسی را داشتن-از کسی حمایت کردن

از آب درآمدن-نتیجه دادن-تربیت شدن-روشن شدن حقیقت

خپله-چاق و کوتاه قد

خاله گردن دراز-شتر-آدم فضول که در هر کاری سرک می کشد

بند آوردن-متوقف کردن

خاله خرسه-دوست نادان

زد و بند کردن-ساخت و پاخت کردن-توطئه کردن

دان دان-متفرق و پراکنده
پس کله ی کسی زدن-کسی را به کاری واداشتن

دان دان بیرون زدن-ظاهر شدن دانه ها بر پوست

خرد و خمیر-نگا. خرد و خاکشیر-له و لورده
بند انگشت-فاصله ی نوک انگشت تا نخستین خط آن

خدا را بنده نبودن-بی نهایت عصبانی بودن-کفران کردن

درزن-دوجین-دوازده تا از چیزی

حساب بردن-پروا داشتن-اطاعت کردن

 

ریشه دار-با سابقه-قابل اطمینان-محکم

پراندن-بی اراده حرف درشت و بی جایی در سخن آوردن-گاه گاه در نهان تباهی کردن زن

بازیگوش-شیطان و حرف نشنو-بازی دوست

این جور که بویش می‌آید-چنان که از ظواهر امر پیدا است-از فرار معلوم
تحویل سال-سال گردش-لحظه ی وارد شدن به سال نو

آلامد-باب روز-به‌رسم معمول

بوی شیر از دهان کسی آمدن-نادان و بی تجربه بودن-رشد جسمی و عقلی نداشتن-کودک و خام بودن

جفت-به هم چسبیده-جا افتاده-مرتب-نر و ماده-دو گاو که برای شخم زدن به کار می برند

آب در چشم نداشتن(شرم و حیا نداشتن)

درگاهی-آستانه

چرک و خون-چرک آلوده به خون
روی پا بند نبودن-آرام و قرار نداشتن

پر اشتها-کسی که متمایل به خوردن زیاد است

تو دماغی-صدایی که بخشی از آن از بینی برآید

خل و ول-دیوانه-ساده لوح

دود چیزی تو چشم کسی رفتن-سودش به کسی و زیانش به دیگری زسیدن

 

از بی‌کاری مگس پراندن-بی‌کار و بدون سرگرمی ماندن

 
پشت اندر پشت-نسل اندر نسل
پینه کردن- پینه بستن
چاله چوله-جای پر از گودال-زمین ناهموار
باد دادن-تلف کردن-در برابر باد قرار دادن

جغ جغ-صدای به هم خوردن چند چیز-صدای همهمه

پهلو گرفتن کشتی-به ساحل رسیدن و ایستادن کشتی

ته خانه-لوازم بی مصرف-بقایای اثاث خانه

چارواداری-زشت-وقیح-بی ادبانه

حریم گرفتن-از کسی پروا داشتن-احترام کسی را نگه داشتن

دُنگ-سهم-حصه

دخیل بستن-بستن پارچه ای به ضریح یا سقاخانه به نیت برآمدن حاجتی

آیینه‌ی اسکندری-آفتاب

دلگرمی-اطمینان خاطر-امیدواری

چشم روشن شدن-شاد و خرسند شدن

 
رو به رو کردن-در برابر هم وادار به اظهار عقیده کردن
زدن زیر آواز-بی مقدمه به خواندن پرداختن
حق کسی را دادن-آن چه سزای کسی است به او دادن

ترقه فرنگی-بچه ی شرور

در رفتن از جا-کنترل خود را ناگهان از دست دادن-ناگهان خشمگین شدن
چار خیابان زدن موی سر-تراشیدن مو به شکل + که برای تنبیه دانش آموران انجام می گرفت

اسپند روی آتش بودن(سخت نگران و دلواپس بودن، آرام و قرار نداشتن)

چاقوکشی-عربده کشی و حمله با چاقو

تریاکی-معتاد به تریاک

خجالت زده کردن-شرمنده کردن-خجالت دادن

خوش و بش-خوش آمد گویی و احوال پرسی-چاق سلامتی کردن

پوست کلفت-سخت جان-مقاوم

راحت کردن خیال کسی-به کسی اطمینان خاطر دادن

زیست شناسی-دانش شناخت حیات و موجودات زنده

انگشتر پا(چیز بی‌ارزش)

با پنبه سر بریدن-با نرمی و تدبیر آزار و آسیب رساندن

زغنبود-کوفت-زهرمار-خفه شو!

پشت بندی کردن-به انتظار غذا چیز مختصری خوردن

حساب بالا آوردن-بدهکار شدن
ریغماسی-ضعیف و مردنی-مریض و کم مقاومت
خرید و فروش کردن-بازرگانی کردن-سوداگری کردن
خوش رو-زیبا-خندان

تُپ تُپ-صدای تپش قلب بر اثر ترس و هیجان

زیر تبری-کنده ای که هیزم شکن روی آن با تبر هیزم می شکند

 
چهار چنگول شدن-خشک شدن اعضای بدن

آب از آتش برآوردن-کار محال کردن

بیرق کسی نخوابیدن-همواره کامروا بودن-پایدار بودن دولت و شکوه

خر چسونه-در مقام تحقیر به شخص خقیر و ناقابل می گویند-نام حشره ای است

جز زدن-ناله و زاری کردن

دستی پز-نانوایی که در خانه نان می پزد

بای بسم الله-اول کاری-آغاز چیزی

چتری-به شکل نیم دایره-قوسی

آدم بی‌سر و پا-متضاد آدم درست‌وحسابی
خالی کردن دل کسی-کسی را ترساندن

زیر گذر-راهی زیرزمینی برای پیاده ها که پیاده رو این سوی خیابان را به آن سو پیوند می دهد